Van bestuurssecretaris naar algemeen directeur: hoe haar eigen stijl de doorslag gaf

Authenticiteit als kompas
Leiderschap betekent voor Lonneke van der Zee vooral trouw blijven aan jezelf. In elke rol – als bestuurssecretaris, interim-bestuurder en nu als algemeen directeur van BNNVARA – was haar stijl authentiek en betrokken. “Leiderschap werkt alleen als het echt bij je past. Mensen prikken er zo doorheen als je een rol speelt.”

Die houding bracht haar van een rol achter de schermen naar het middelpunt van de organisatie. Niet omdat ze dat nastreefde, maar omdat ze werd gevraagd. Toen de algemeen directeur opstapte en de Raad van Toezicht haar vroeg of zij tijdelijk medebestuurder wilde worden, twijfelde ze. “Als bestuurssecretaris had ik het enorm naar mijn zin en tot dan toe geen ambitie om door te groeien.”

Toch veranderde de situatie snel. De organisatie had behoefte aan stabiliteit. De jaren ervoor waren er verschillende bestuurswisselingen geweest. “Op een gegeven moment voelde ik me verantwoordelijk om die rust te brengen.” Vanuit diezelfde intrinsieke motivatie nam ze later definitief het roer over – op haar eigen, authentieke manier.

Proactief en zichtbaar
Bestuurssecretarissen worden vaak gezien als strategen achter de schermen. Toch kan de stap naar algemeen directeur logisch zijn, mits je de rol breed invult. “Je kunt als bestuurssecretaris heel dienend zijn, maar je kunt ook proactief onderwerpen agenderen en richting geven. Dat heb ik altijd gedaan.”

Haar zichtbaarheid speelde een grote rol in de overstap. “Ik werd gevraagd omdat ik me actief met de grote lijnen bezighield en goed wist wat er speelde. Als je die ruimte pakt, word je op een andere manier gezien.” Met haar brede betrokkenheid en inhoudelijke kennis was zij de logische keuze om in een turbulente periode leiding te nemen.

Authentiek leiderschap
Eenmaal in de rol van algemeen directeur ontdekte ze al snel hoe groot het verschil is tussen adviseren en beslissen. “De grootste verandering is dat je eindverantwoordelijkheid draagt. Mensen kijken ineens anders naar je.” Die omslag was even wennen. “Ik dacht eerst: jullie kennen mij toch? Maar zodra je directeur bent, zien mensen je anders. Dat moet je accepteren.”

Toch bleef Lonneke vasthouden aan haar eigen stijl. “Leiderschap moet authentiek zijn. Mensen prikken er direct doorheen als je je anders voordoet. Ik heb verschillende bestuurders van dichtbij meegemaakt en van iedereen wat geleerd, maar wat ik vooral zag: als je niet oprecht bent, werkt het niet.”

Ze gelooft in samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid. “BNNVARA was een hiërarchische organisatie. Ik wilde dat veranderen. Verantwoordelijkheid moet lager in de organisatie liggen. Dat was een belangrijke uitdaging, maar ook een voorwaarde voor mij om deze rol te accepteren.”

Rust en richting brengen
Haar benoeming kwam op een cruciaal moment: per 1 januari werd ze voor een half jaar aangesteld, en op 14 maart brak de coronacrisis uit. “Dat was een harde leerschool. De organisatie kwam uit een onrustige periode en had behoefte aan stabiliteit. Ik moest zorgen voor rust, vertrouwen en structuur terwijl we een pandemie voor onze kiezen kregen waarbij onze hele manier van werken en leven op de kop kwam te staan.”

Daarnaast stond ze voor de opgave om BNNVARA richting de toekomst te leiden. “Elke vijf jaar moeten we een nieuwe erkenning aanvragen en een visie neerzetten. Dat speelde precies in de beginperiode van mijn algemeen directeurschap. Dat proces bood mij de kans om niet alleen de strategie te bepalen, maar ook echt richting te geven aan de organisatie.”

Breder kijken, meer impact
Voor bestuurssecretarissen die de ambitie hebben om door te groeien, heeft Lonneke een heldere boodschap: “Vul je rol zo breed mogelijk in. Denk niet te beperkend over wat een bestuurssecretaris zou moeten doen. Bemoei je overal mee en wees niet bang om je uit te spreken.”

De rol van bestuurssecretaris kan soms eenzaam zijn, omdat je veel weet maar niet alles kunt delen. Haar netwerk, zoals Inspire, hielp haar om te sparren met anderen in dezelfde positie. “Het helpt enorm om te zien dat anderen tegen dezelfde dilemma’s aanlopen. Dat geeft vertrouwen in je eigen rol.”

De toekomst van publieke media
In haar huidige functie voelt Lonneke niet alleen verantwoordelijkheid voor BNNVARA, maar voor de hele publieke omroep. “De vrije pers staat onder druk. We zien wat er in Amerika gebeurt, maar ook in Nederland wordt het werk van journalisten steeds moeilijker.”

Ze vindt dat de publieke omroep zichzelf moet blijven vernieuwen. “De manier waarop jongeren nieuws consumeren verandert. Wij moeten daarin meegaan, zonder onze kernwaarden te verliezen.” Tegelijkertijd ziet ze het bredere belang: “Je moet ook over je eigen schaduw heen kunnen stappen als dat betekent dat het beter is voor het grotere geheel.”

Met deze mentaliteit blijft Lonneke werken aan een sterke, onafhankelijke publieke omroep die relevant blijft in een veranderend medialandschap.

"Je kunt meer dan je denkt"
Voor wie twijfelt of een directeursrol binnen bereik ligt, heeft ze een duidelijke boodschap: “Je kunt vaak meer dan je denkt. Twijfel niet te veel, maar probeer het gewoon. En als het niet lukt, is dat ook niet erg.”

Tegelijkertijd benadrukt ze dat doorgroeien geen doel op zich moet zijn. “De rol van bestuurssecretaris is prachtig. Als je daar gelukkig in bent, is er geen enkele reden om door te groeien omdat dat ‘moet’. Doe het alleen als je het echt wilt.”

Voor Lonneke draait leiderschap om authenticiteit, lef en het grotere belang vooropstellen. Of ze nu bestuurssecretaris was of algemeen directeur: haar leiderschap is geworteld in wie ze is. “Wie gelooft in wat hij doet en dichtbij zichzelf blijft, heeft de meeste impact.”